Paul Verhoeven, de biografie.

Bij de slegte in Den Haag lag die; de geautoriseerde biografie Paul Verhoeven van Rob van Scheers. Tweede hands voor slechts 5 euro! Met een mengeling van belangstelling  en weerzin keek ik het in. Twijfel of ik de luttele 5 euro zou gaan spenderen aan Paul. De nieuwsgierigheid naar de persoon Verhoeven overwon en het was natuurlijk in Den Haag, de stad van Paul. Terwijl ik naar de kassa liep dacht ik na over de vorige eigenaar van het boek, was dat een gefrustreerde user van het mislukte entertainment experience project, of was het boek overbodig geworden na een scheiding, opruiming of overlijden? We zullen het wellicht nooit weten en dat is ook niet erg natuurlijk.

In eerdere posts heb ik al geschreven over de beweegredenen van de grote meester en heb ik mij verbaasd over de keuzes die hij maakte. Ik ben dan ook tevreden als het beeld dat ik daar schetste wordt bevestigd door de biografie. O.K Dus nog 1 keer Paul V. dan en dan hou ik er echt mee op! De première van steekspel uitgezonderd natuurlijk!

In het zeer lezenswaardige boek van Rob van Scheers lees ik over het suïcidale doorzettingsvermogen en de obsessieve werkwijze van Paul Verhoeven. In het dagelijks leven een beminnelijk mens, op de set een kleine nazi. Net als Hitchcock ziet hij acteurs en actrices als vee, kneedbaar in zijn handen. Illustratief zijn de verhalen van Jeroen Krabbé, “je moet als acteur van tevoren goed nadenken of je met Paul wil werken, als je eenmaal ja hebt gezegd is er geen weg meer terug”. Hij vertelt hoe hij voor zijn rol in de vierde man werd geschoffeerd en vernederd door  Paul Verhoeven, met de bedoeling om hem af te harden voor zijn rol. Dat dit werkte blijkt uit de internationale filmcarrière die volgde voor Krabbé. Met method acting heeft hij niets de acteur moet gewoon doen wat in het script staat. In tegenstelling hiermee is wel het feit dat Paul zelf wel de illusie leeft, op de set van soldaat van oranje loopt paul in army outfit, bij spetters hult hij zich in leer met veel ritsen en bij Turks fruit gaat hij als hippie in de rondte.

Speciaal geïnteresseerd ben ik in de creatieve motivatie van de grote meester en dan, met het TEE project in het achterhoofd, de manier waarop de scripts tot stand komen. Veel aandacht in het boek is er voor de samenwerking van Paul met Gerard Soeteman. Soeteman zal een groot aantal van de scripts schrijven. Het begint met Floris. Paul is zeer ingenomen met het feit dat hij de Nederlandse Ivanhoe mag gaan maken, het is wel geen film maar het geeft hem de mogelijkheid om toch met een professionele crew te werken. Tijdens een documentaire die hij maakte voor het korps mariniers had hij al ontdekt dat het actiegenre hem goed ligt. Soeteman schreef een scenario en stuurde dat naar Paul die aan de slag ging om dat weer te verbeteren, vooral de dialogen paste hij aan. Hierna ging het weer terug naar Soeteman die de aanwijzingen van Paul weer inpaste. Zo bleef het heen en weer pingpongen tussen die twee. Toen Rutger Hauer in beeld kwam als acteur die Floris moest spelen werden veel dialogen door Paul geschrapt omdat Hauer die toch niet uit zijn mond kon krijgen. Het omgekeerde gebeurde overigens in Total Recall waar de 1 dimensionale actieheld Schwarzenegger juist meer tekst kreeg dan ooit. Boeiend is ook het verhaal van het script van Basic instinct, naar mijn idee Paul’s allerbeste film. Joe Eszterhas schreef hier het scenario. Paul wilde persé een lesbische vrijscene, waarom? Om de hypocriete Amerikaanse moraal te tarten, hij vond dat dit getoond moest worden. Eszterhas was evenwel van mening dat dit niet inpasbaar was. Een grote ruzie volgde, anderen gingen aan het script sleutelen om deze scène alsnog in te passen, het lukte niet! Eszterhas gooit het bijltje er bij neer, groot is echter zijn verbazing als na enige tijd Verhoeven weer op de stoep staat met de mededeling dat hij ongelijk had en dat toch het script van Eszterhas gevolgd moest worden. Dit pleit dan weer voor de meester dat hij de grootheid heeft om zijn ongelijk toe te geven! Wat wel een input is van Paul is het flash shot van Sharon Stone. Vele jaren daarvoor is de student Paul op een feestje in Leiden. Paul is niet zo handig met de meisjes. Zijn aandacht word echter getrokken door een mooie wat oudere vrouw. Deze vrouw is zich van deze aandacht bewust en opent haar benen, onder haar korte rok blijkt ze niets aan te hebben. Voor de jonge Paul blijkt dit een intimiderende actie te zijn een soort seksuele agressie. Dit blijkt precies het beeld te zijn waarmee actrice Sharon Stone de zaken op scherp zet in Basic Instinct.

Problemen, problemen, Paul verhoeven lijkt er een magnetische aantrekkingskracht voor te hebben. Voor Flesh & Blood ziet het duo Verhoeven/Soeteman een verhaal waarbij twee voormalige vrienden het tegen elkaar op moeten nemen in een middeleeuwse setting. Het epos van bloed en geweld kan de Amerikaanse geldschieters echter niet zondermeer bekoren, er moet ook een liefdesgeschiedenis in en meer internationale allure, dus geen zompige rivierdelta maar de Spaanse berglandschappen. Verhoeven noemt dit compromis later als reden voor het mislukken van dit project. Hij voegt daaraan toe dat hij nooit meer een compromis als basis van een filmproject zal accepteren! Als we dit doortrekken naar het TEE project dat van compromissen aan elkaar hangt ligt hier waarschijnlijk de basis voor de mislukking van Steekspel, maar daarover later meer.

Het script van Flesh & Blood is volgens mij echter typisch Verhoeven/Soeteman; cynisme, realisme en opportunisme. Dat het misgaat is volgens mij vanwege het te platte script waarbij het opportunisme teveel de boventoon voert, dit maakt het moeilijk om je te identificeren en van de karakters te houden. Een fout die Verhoeven ook maakt bij showgirls, Spetters en .... Steekspel waarbij de karakters ook allemaal negatief zijn, of geen of weinig positieve karaktereigenschappen blijken te bezitten. Voor Flesh & Blood meent Paul om zonder storyboard te kunnen werken. Normaliter tekent hij de verschillende shots om hiermee inzichtelijk te maken wat hij wil. Met het succes van Soldaat van Oranje in het achterhoofd denkt hij dat hij nu wel zonder kan. Een grote vergissing blijkt het. De man die van anderen perfectie eist, laat het nu zelf afweten. De massascènes die veelvuldig voorkomen zijn dermate ingewikkeld dat hier de slechte voorbereiding zich wreekt. Paul wordt het slachtoffer van grote twijfel. Deze onzekerheid straalt uit op de ploeg die dan ook met hem op de loop gaat. Langzaamaan acties en sabotage zijn het gevolg. Rutger Hauer die als een paar Amerikaanse films heeft gedraaid is een pure lastpak. Hauer wil overal over discussiëren en wil vooral, denkend aan zijn imago en marktwaarde, dat zijn karakter positiever overkomt.  Nog voor de première laat Hauer zich zeer negatief over Verhoeven uit, tussen die twee komt het waarschijnlijk nooit meer goed!

In Nederland zal Paul veelal botsen met het Nederlandse productiefonds en de filmcritici. Voor hem is dit benauwende klimaat reden om naar Amerika uit te wijken. Ook in de USA is Paul Verhoeven een compromisloze figuur. Waar andere regisseurs hun tijd tussen twee films opvullen met televisie en reclamewerk houdt Paul zich daar verre van. Hij vindt dat allemaal onzin en wil alleen films maken. Op Hollywood cocktailparties  is hij ook weinig te vinden. Deze onafhankelijkheid stelt hem wel in staat om met de acteurs van zijn keuze te werken, maar zal zijn carrière ongetwijfeld ook belemmerd hebben.

Alles op een rijtje, mag duidelijk wezen dat het idee dat de kijker zou mogen participeren in een Paul Verhoeven film volslagen onzin is. Paul Verhoeven is een unieke en begenadigd goede regisseur, maar volkomen ongeschikt om in een crowdsoarching project deel te nemen. Rene Mioch die Verhoeven heeft overgehaald om deel te nemen had dat moeten weten als filmkenner. Natuurlijk heeft hij de biografie ook gelezen en had daarmee op z’n minst twijfels bij de coöperatieve instelling van Paul Verhoeven moeten hebben. Hij had moeten zeggen; “Paul realiseer je wel dat je scripten van anderen moet verfilmen en dat je die niet heen en weer kan pingpongen en veranderen. Realiseer je wel dat je met amateurs moet werken die niet zo goed kunnen acteren als Carice van Houten. Zie daar nu eens een uitdaging in en laat het gebeuren.”

Maar ja, Paul Verhoeven kon dat niet, zoals altijd had hij zijn vergezichten over waar het heen moest met Steekspel. Voor hem was meteen duidelijk dat het script van Kim van Kooten een ensemblestuk was, een zedenschets net als Spetters. Dat al die scriptschrijvers dat misschien anders zagen interesseerde hem niet. Voor Paul was meteen duidelijk dat Remco een verhouding had met Merel en gechanteerd zou worden door nadja die waarschijnlijk niet eens zwanger zou zijn. Toen de scriptschrijvers hier onvoldoende op participeerden en andere wegen wilden zoeken werden ze door Paul terug gefloten tijdens een scriptworkshop. Hier werden de lijnen van Paul Verhoeven uitgezet. Maar ook binnen deze kaders bleek het ondoenlijk om een script te schrijven dat voor Paul acceptabel was. Vergeten was inmiddels het uitgangspunt dat de scripten sowieso door de crowd geschreven zouden worden. Nee de uitleg van TEE was nu dat Verhoeven zijn script zou samenstellen uit de inzendingen van de crowd. Vervolgens kwamen er mededelingen dat ‘het script deel zoveel’ door Paul was afgekeurd, daar kreeg Robert Alberding Thijm een draai om zijn oren. Inmiddels was het TEE project verworden tot een ‘normale’ Paul Verhoeven film project met een crew van duizenden die allemaal geen enkele rol speelden. Het was natuurlijk ook naïef om te veronderstellen dat een control freak als Paul het op kon brengen om het allemaal maar te laten gebeuren volgens gods greep. Dat is het zelfde als de vos opsluiten in het kippenhok en je dan verbazen dat de volgende ochtend alle kippen dood zijn.

De video-inzendingen van de crowd werden ook nog eens denigrerend weggezet door Robert A.T. als ‘de mogelijkheid tot een kijkje onder de motorkap’. Paul Verhoeven kon weinig met de inzendingen, ja die afschuwelijke tampon in het toilet die kon hij gebruiken. Zijn assistent moest hem hier overigens wel op attent maken. Te vrezen valt dus dat hij de filmpjes helemaal nooit heeft gezien!

Maar goed het is zomer! Ik heb nog een boek over Paul Verhoeven in de aanbieding. Het is niet meer nieuw, want ik heb er wat aantekeningen in zitten kliederen. Diegene die een goed bod doet (meer dan 5 euro) mag het hebben. 

Doodslag

Gisteren op de publieke omroep de laatste film van Pieter Kuijpers Doodslag naar scenario van Marcel Lenssen. In het kort; een ambulance medewerker wordt in zijn werk gehinderd door een paar 'kut' marokkaantjes. Hij moet naar een problematische bevalling maar kan niet want de allochtone jongeren versperren hem de doorgang. Theo Maassen die de hoofdrol speelt besluit om zelf even deze barrière te slechten, met resultaat een dode marokkaan. Doodslag dus!

Theo Maassen zet hier weer een TBS tiep neer!

Het thema van deze film is e toenemende verhuftering van de Nederlandse samenleving. Theo Maassen die wordt neergezet als goedmoedige lobbes, wordt volgens de kenners/critici tot zijn daad gestimuleerd door een televisie optreden van cabaretier Felix Gijs Scholten van Aschat die van mening is dat hulpverleners meer van zich moeten afslaan.
De kenners weten echter dat dialoog een leugen is, dus het enkele feit dat Gijs hier een zeurverhaal houdt over hufterigheid is onvoldoende motivatie voor Theo om er eens lekker op los te meppen. Te meer omdat Theo in het voorgaande nogal goedmoedig is geëxposeerd en bij calamiteiten eerder de rust bewaarde dan dat hij door het lint zal gaan. Als er al reden is dan zou je die eerder verwachten in de ontluikende verliefdheid tussen Theo en zijn mooi jonge collega Amira. Deze wederzijdse aantrekkingskracht, goed neergezet tijdens een eetscene waarbij de camera broeierig dicht op het tweetal staat en waarbij ook de comfortzone van de kijker geschonden wordt doet echter het ergste vermoeden. Theo Maassen kan nu zijn TBS kant in het vervolg laten zien. Voor mij is de beschermzucht die Theo heeft t.o.v. zijn vrouwelijk collega reden voor de escalatie die lijdt tot de dood van het Marokkaanse ettertje. Maar ook dat had beter geëxposeerd kunnen worden. De morele discussie die deze film oproept, mag eigenrichting? Kan simpel worden afgedaan. Nee het mag niet! Hij had gewoon in de auto moeten wachten op de komst van de politie. Dat daarbij een vrouw en een kind waren omgekomen is schrijnend, maar is dan inherent aan het systeem waarbij alleen de overheid het zwaard mag hanteren. Daarnaast zijn dit soort morele dilemma's alleen interessant als ze een deel uitmaken van het dramatisch gegeven en dat is een aantal gebeurtenissen die het verhaal doen bewegen via logische weg van begin tot einde.

De interactie met cabaretier Felix is ook tenenkrommend, gijs speelt dit absoluut onvoldoende. Had theo beter kunnen doen! In deel 3 en 4, waarom vier delen? ontspoort het dan ook helemaal dat het slecht afloopt was vooraf duidelijk.